شادی از دیدگاه قرآن و معصومان (علیهم السلام)
قرآن اسلام را دین شادی می شمارد و نیز با شادی های دنیا مخالف نیست، بلکه آن شادی هایی را خوب می داند که موجب لطمه به دیگران و همچنین دارای قبح اخلاقی و مذهبی نباشد و تضییع حقوق خداوند را در بر نداشته باشد.
از نگاه دین مهمترین عوامل شادی زا در زندگی انسان ها عبارتند از: محبوبیت، مقبولیت، موفقیت، ایمان، هویت ملی و فرهنگی، خلاقیت، تجربه های عارفانه، حل مسئله، پرهیز از گناه، رضایت و تحمل، تبسم و خنده، تنوع ظاهری، بوی خوش، کار و تلاش، تفریح و تفرج، سیر و سفر، تفکر در آفرینش و کشف حقیقت، رسیدگی به دیگران، با بچه بودن، استفاده از روش های استعاره ای و شعری در بیان نظرات، داشتن دوستان ساده و خوش مشرب، تقویت عزت نفس، هدیه دادن و مهربانی کردن و گره گشایی از کار دیگران می باشد.
شادی از دیدگاه روانشناسی
ریچارد کارسون معتقد است که شادمانی حالتی از ذهن است نه رشته ای از حوادث، احساس آرامش بخش که می توانید همیشه تجربه اش کنید و با آن زندگی کنید و نه چیزی که برای یافتنش نیاز به جستجو داشته باشید، شادمانی در خارج از وجود شما نیست شادمانی یک احساس است.
مایکل ارگایل معتقد است که شادی عبارت است از بودن در حال خوش حالی و سرور یا دیگر هیجانات مثبت یا عبارت است از راضی بودن از زندگی خود.
شادمانی عبارت است از قضاوت و داوری انسان درباره ی چگونگی گذراندن زندگی خویش، این نوع واحدی از بیرون به فرد تحمیل نمی شود بلکه حالتی است درونی که از هیجانات مثبت تأثیر می پذیرد
عوامل مؤثر بر شور و نشاط دانش آموزان
- خانواده
خانواده اولین نهادی است که انسان در آن رشد می کند و تأثیر مستقیم بر اعمال و رفتارها و نگرش ها و طرز تلقی های فرزندان دارد. برخی خانواده ها عموماً دنیا را مکانی قابل اعتماد، منظم، پیش بینی پذیر، قابل مهار می بینند. آن ها خود را با کفایت می شمارند، سایر خانواده ها اطراف خود را محیطی خطرناک، نااستوار و متزل، غیرقابل پیش بینی می انگارند که خطر بالقوه در آن وجود دارد. بنابراین دیدگاه خانواده و رفتار اعضای خانواده بر کودکان تأثیر فراوان دارد.
- مدرسه شاد و با روح
مدرسه موقعیتی فراهم می کند تا دانش آموزان بتوانند فارغ از دغدغه های بزرگ سالانه، زندگی را بازی و تمرین کنند و کم کم آماده شوند تا در زمین واقعی زندگی به اجرا درآورند.
الف) شاداب سازی ظاهری مدرسه
محیط ظاهری و فیزیکی شاد بر شادابی و شادمانی افراد تأثیر دارد. این بخش شامل:
۱- فضاسازی و زیباسازی حیاط مدرسه: دیوارهای تزیین شده با نقاشی های زیبا، سطح زمین مناسب، کاشت درخت و فضای سبز، قرار دادن نیمکت های رنگی، زیبا، تابلوی زیبا در سردر مدرسه، مناسب بودن اندازه محیط مدرسه.
۲- زیباسازی ساختمان مدارس: رنگ آمیزی در و پنجره و ساختمان، نصب پرده های زیبا، زیباسازی راهروها، کلاس ها و قرار دادن گلدان های گل های طبیعی و مصنوعی در راهروها، مناسب بودن اندازه کلاس ها و.
۳- زیباسازی و تمیز بودن نمازخانه، کتابخانه و کارگاه: استفاده از خوش بو کننده ها، قفسه های زیبا، مناسب بودن محیط کتابخانه، نمازخانه و کارگاه.
۴- پوشش های ظاهری معلم ها، مدیر و کارکنان، دانش آموزان:استفاده از روپوش های شاد برای دانش آموزان و همچنین پوشش مرتب و استفاده از رنگ های شاد و روشن برای کارکنان مدرسه.
۵- رعایت بهداشت: تمیز بودن محیط مدرسه، کلاس ها، بهداشت فردی، اجتماعی، دانش آموزان
ب) معلم شاد و با روحیه:
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم می کند، چنانچه قرار باشد که روح دانش آموزان پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز گردد. حال اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان بوجود خواهد آمد. معلم با انواع روش های تدریس آشنا باشد. اطلاعاتش به روز باشد، معلم باید بداند که دانش آموزان دارای تفاوت های فردی هستند و نیز باید با روش های تشویق وتنبیه آگاهی لازم داشته باشد و پر روحیه و باانگیزه باشد.
ج) جو مدرسه:
جو مدرسه متکی بر نگرش و رویکرد افراد به مسائل، موضوعات، اشیاء و امکانات است، تعیین کننده فرایند آموزش درون مدرسه ای است. جو مدرسه می تواند بر اساس وفاداری و همدلی سازمان دهی شود یا افراد را در دو سوی یک دیوار بلند ناامنی و بی اعتمادی قرار دهد. داشتن فرصت های برابر، خودی محسوب شدن، پذیرفته شدن و تمایل به همکاری چند جانبه، از جمله مؤلفه های جو مدرسه می باشد
مطالعات حکایت از این دارند که پس از والدین مدیر و معلم مهمترین نقش دانش آموز رادر شکل گیری احساسی که بچه به نقش خود دارد، ایفا می کنند.
- شاداب سازی معنوی در مدارس
بی تردید تربیت روحی و معنوی نوجوانان باید از آغاز حیات آنان مدنظر قرار گرفته شود. دین سه جزء اصلی دارد:
۱- مذهبی بودن سازمانی متضمن عضویت در مؤسسات دینی
۲- مذهبی بودن فردی که تعهد فردی نسبت به دین دارند.
۳- عقاید دینی، عقاید هسته ای افراد هستند که به دینشان و رابطه شان با خدای بوده است.
آشنا کردن دانش آموزان با لطافت طبیعت (آب و هوا، آفتاب، کوه، دریا و.) می تواند نشاط و شادابی را با ادراک طبیعت خداوندی بدست آورد بطوری که با دیدن هر یک از ابعاد طبیعت حتی بوییدن یک گل احساس لذت و شادمانی کند. انجام مراسمات مذهبی می تواند باعث شاداب سازی درونی و معنوی در مدارس باشد.
راهکارهای مناسب جهت شاداب سازی مدارس
الف) پیشنهاد به مدیران
۱- نظارت مشارکتی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه
۲- تبادل تجربه موفق مدیران در رابطه با شاداب سازی مدارس
۳- مطالعه در خصوص شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت
۴- استفاده از مدیریت مشارکتی که باعث خلاقیت و ابتکار می شود.
۵- برقراری روابط حسنه در مدرسه
۶- افزایش عزت نفس در کارکنان و دانش آموزان با روش های صحیح تشویق
۷- تشکیل کمیته شاداب سازی مرکب از مدیر، مربی پرورشی، دبیر ورزش، هنر، نماینده دبیران، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان
۸- برگزاری اردوهای سیاحتی و تفریحی با نظارت اولیاء
۹- بها دادن به دانش آموزان کنجکاو و پرسشگر و پرتحرک و شاداب
۱۰- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ های شاد و جذاب در مدرسه
۱۱- توجه به وضعیت بهداشت محیط مدرسه
۱۲- دادن مسئولیت به دانش آموزان
۱۳- پر بار کردن ساعات ورزش
۱۴- ایجاد کتابخانه مناسب، نمازخانه تمیز و جذاب
۱۵- تهیه وسایل کمک آموزشی جهت تدریس بهتر معلمان
۱۶- فراهم کردن برنامه مشارکت اولیاء در برنامه های شاداب سازی
۱۷- پخش موسیقی آرامبخش در ساعات استراحت
۱۸- ترغیب کارکنان به استفاده از لباس های مناسب با رنگ های روشن و همچنین انتخاب رنگ مناسب و شاد برای روپوش دانش آموزان
۱۹- تشویق بهترین طرح در زمینه شاداب سازی
۲۰- اجرای طرح یک روز اداره مدرسه توسط دانش آموزان (در مدارس بخش سعدآباد اجرا می شود)
۲۱- تشکیل ایستگاه جایزه (بدین صورت که جوایز مختلفی در طبقات مختلف قرار می گیرد و ارزش جایزه ها متفاوت است و دانش آموزان با توجه به تعداد کارت تشویقی، حق انتخاب دارند.)
۲۲- ایجاد ایستگاه تلاشگران به منظور معرفی دانش آموزان ساعی در زمینه های مختلف علمی- ورزشی و فرهنگی هنری
پیشنهاد به معلمان
۱-استفاده از روش های فعال تدریس
۲-استفاده از روش های مناسب تشویق و تنبیه
۳-عدم استفاده از تنبیه بدنی
۴- استفاده از وسایل کمک آموزشی
۵- برقراری ارتباط حسنه با دانش آموزان
۶- ترغیب دانش آموزان به فعالیت های گروهی
۷- استفاده از روش گردش علمی و نمایشنامه ای
۸- جلوگیری از هر نوع برخورد لفظی و بی احترامی به دانش آموزان
۹-اختصاص بخشی از کلاس به گفتن لطیفه
۱۰- استفاده از موسیقی سر کلاس درس در موقعیت مناسب
۱۱- تشکیل تیم های ورزش معلمان و مسابقه با دانش آموزان
۱۲- بالا بردن آگاهی و اطلاعات در زمینه روانشناسی و تفاوت های فردی
۱۳- خواندن قصه ها و داستان های جالب و دوست داشتنی برای دانش آموزان در کلاس درس انشاء، دینی، ادبیات و.
پیشنهاد به مشاوران، مربیان پرورشی
۱-معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان
۲-توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان
۳-برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.
۴-ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.
۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات
۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف
۷- برگزاری جنگ شادی خانوادگی در مدرسه
۸- برگزاری مسابقات ورزشی، تفریحی، فرهنگی، هنری و علمی بین دانش آموزان
۹- آموزش مهارت های زندگی (خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس)
۱۰- برگزاری نمایشگاه آثار دانش آموزان
۱۱- برگزاری برنامه های صبحگاهی بانشاط و پربار همراه با موسیقی و ورزش
۱۲- کمک جهت رفع مشکلات دانش آموزان
۱۳- ایجاد تفکر مثبت نگری در دانش آموزان
۱۴- ارائه مفاهیم و ظرایف دینی به شیوه های جذاب
۱۵- روی آوردن به روش های سنتی و پرورشی در محیط مدرسه و اجرای یک برنامه جدید در هر روز یا هفته در زمانی مشخص در حدود ۱۰ دقیقه که زنگ استراحت پیشنهاد می شود.
درباره اینکه کدام روش تدریس موثرتر است، بحثهای زیادی وجود دارد. با اینحال اکثر کارشناسان در یک مورد اتفاق نظر دارند: نیاز به نوآوری و خلاقیت در کلاسهای درس هست. در این گزارش دو معلم را ملاقات می کنیم که در شیوه تدریس شان دست به سنت شکنی زده اند.
غزه؛ روش خلاقانه تدریس برای تسکین آلام روحی دانش آموزان
حنان حروب، برنده جایزه یک میلیون دلاری بهترین معلم دنیا توجه بسیاری از کارشناسان دنیای آموزش و پرورش را به خود جلب کرده است. روش تدریس حنان برای کودکان فلسطینی که دچار آسیبهای روحی هستند امروز الگویی برای بسیاری از آموزگاران است.
برای این معلم فلسطینی کلاس درس باید محلی برای شادی و آرامش و امنیت باشد. او می گوید دانش آموز هنگامی خوب یاد می گیرد که خوشحال باشد. یک نکته برای حنان مهم است: بچه هایی که در وضعیت ناگوار به سر می برند نیاز به بازی دارند. او می گوید از وقتی خانواده اش تحت تهاجم ارتش اسرائیل قرار گرفت، به این مسئله فکر می کند.
حنان حروب می گوید:خانواده ام سراسیمه بودند و باید راهی پیدا می کردند که تنش های روحی و روانی کودکانشان را از بین ببرند. خودم که بچه بودم در موقعیتهای سخت و تنش زا فراوان قرار داشتم و هیچ وقت حس امنیت نداشتم. اصلا دوران بچگی نداشتم. الان من در کلاس با بچه ها بازی می کنم مثل این است که دوباره بچه شده ام و واقعا از این کار لذت می برم.
هاله هفت ساله خیلی از روش تدریس حنان راضی است. به خانه آنها در رام الله می رویم تا با او و مادرش دیدار کنیم. مادر این دختر کوچک خجالتی و حساس می گوید که راضی کردن او برای رفتن به مدرسه در آغاز بسیار مشکل بود اما وضع فرق کرده است.
هانی صلاح الدین، مادر هاله می گوید: به کمک حنان الان هاله صبح ها با خوشحالی بیدار می شود و می خواهد به مدرسه برود و یاد بگیرد و بازی کند.
مادر حنان از روشهای روانشناختی حنان برای آموزش دخترش هم راضی است. هانی صلاح الدین می گوید: حنان باعث شد افکار منفی در ذهن آنها ناپدید شود. دنیایی که آنها خواهند دید دنیای متفاوتی خواهد بود که نکته اصلیش جنگ و نابودی و نفرت نیست. آنها به زندگی با دید دیگری نگاه خواهند کرد.
حنان می خواهد با جایزه بهترین معلم دنیا دانشگاهی برای آموزگاران به وجود آورد. وی می گوید: با این جایزه به همه معلم های دنیا پیام می دهم که با هم می توانیم اوضاع را آن طور که می خواهیم تغییر دهیم و برای نسل های بعدی آماده کنیم فقط لازم است که متحد عمل کنیم.
آمریکا؛ روش تدریس مبتنی بر نیازهای دانش آموز
وقتی 25 سال پیش جو فادری کار تدریس را شروع کرد، متوجه شد که دانش آموزانش به درس او توجه نمی کنند. اما او به جای این که ناامید شود، روش تدریس را کاملا نو کرد و از موسیقی و رسانه های مختلف استفاده کرد. فادری که در مدرسه ای در شهر کوچک افینگهام در ایالات ایلی نوی آمریکا تدریس می کند به دانش آموزانش می گوید رویاهای بزرگ داشته باشند و شکستهایشان را بخشی از فرآیند شکوفایی خلاقیتشان بدانند.
سالها پیش نزدیک بود فادری کار آموزش را رها کند چون نمی توانست دانش آموزانش را به درس دستور زبان علاقمند کند و در آن زمان به خود او چیزی الهام شد. وی می گوید: اول از همه فهمیدم مشکل، خود من هستم و باید از همین امروز این مشکل را برطرف کنم به این صورت که دنبال چیزهایی بگردم که دانش آموز را با دنیای واقعی مرتبط کند. بعد خود دانش آموز به من کمک می کند که چنین پروژه هایی را پیدا کنم.
فادری کار را با موسیقی شروع کرد و از دانش آموزان خواست که بر اساس شعرهای کلاسیک ترانه بسرایند. امروز او در کلاسهایش هنر، چاپ سه بعدی، نویسندگی، نمایش و مهندسی هم درس می دهد و دانش آموزان آزادند هر چه دوست دارند خلق کنند.
وی می گوید: دانش آموز برای این که در زندگی موفق باشد باید یاد بگیرد که چطور پروژه ای را اداره کند، چطور با دیگران همکاری کند، چطور با انتقاد سازنده و حتی انتقاد مخرب روبرو شود. متاسفانه به بسیاری از دانش آموزان چنین آموزش هایی داده نمی شود.
روش تدریس فادری در آغاز کار مورد انتقاد قرار گرفت اما امروز مدرسه روش های تدریس متکی بر دانش آموز را که او بوجود آورده است به تعداد بیشتری از معلم ها آموزش می دهد.
جیسون فاکس، مدیر دبیرستان افنیگهام می گوید: در کلاس او ناکامی و شکست، بخش بزرگی از تدریس است. دانش آموزان می فهمند که شکست هم در کار است و چگونه باید کار را پس از شکست ادامه بدهند. به همین دلیل است که چنین موفقیتهای بزرگی نصیبشان می شود.
روش های فادری باعث رونق اقتصاد محلی شده است چون بچه های خلاق در شهر می مانند و برای آغاز زندگی حرفه ای خود به شهر دیگری نمی روند.
پروژه های دانش آموزان فادری نه تنها هنری هستند بلکه اغلب دیدگاهی جهانی نیز دارند.
از آمد بوی ماه مدرسه
بوی بازی های راه مدرسه
بوی ماه مهر ماه مهربان
بوی خورشید پگاه مدرسه
از میان کوچه های خستگی
می گریزم در پناه مدرسه
باز می بینم ز شوق بچه ها
اشتیاقی در نگاه مدرسه
زنگ تفریح و هیاهوی نشاط
خنده های قاه قاه مدرسه
باز بوی باغ را خواهم شنید
از سرود صبحگاه مدرسه
روز اول لاله ای خواهم کشید
سرخ بر تخته سیاه مدرسه
درباره این سایت